سرطان پوست ، علائم و علل و راه های پیشگیری

سرطان پوست شایع ترین سرطان در سطح جهانی است. سرطان به تکثیر نامنظم و غیرعادی سلول ها گفته می‌شود. در سرطان پوست تکثیر غیرطبیعی سلول ها در لایه های مختلف پوست اتفاق می‌افتد.

ساختار پوست

پوست بخشی از سیستم پوششی بدن است که از بخش های مختلفی تشکیل شده است.

دیگر بخش های سیستم پوششی

• مو
• ناخن
• غشاء مخاطی

لایه های پوست

پوست از لایه های متفاوتی تشکیل شده است که هر کدام اجزا و کارایی متفاوت دارند. در ادامه به بررسی این بخش ها می پردازیم.

روپوست یا اپیدرم: خارجی ترین لایه ی پوست است که متشکل از لایه ی شاخی یا مرده و لایه ی زنده است. در هر انسان روزانه به مقدار سی هزار سلول در حال ریختن از بخش شاخی و بازسازی مجدد است.

درم: لایه ی میانی پوست است. این لایه از چند لایه سلول ضخیم تشکیل داده شده است. از عروق و اعصاب تشکیل داده شده است. زیر این لایه بخشی از چربی به عنوان ضربه گیر قرار گرفته شده است.

زیر پوست یا هیپودرم: این لایه آخرین لایه ی پوست است. وظیفه ی آن وصل کردن پوست به ماهیچه ها است.

نکته ی جالب درباره ی پوست: در زندگی یک انسان ۷۰ساله، سالانه پوست فرد از نو ریخته و ساخته می‌شود. حدود ۴۷.۵ کیلوگرم پوست در طی زندگی او می‌ریزد و دور ریخته می‌شود.

کراتین ماده ی اصلی تشکیل دهنده ی پوست است. این ماده از بدن محافظت می‌کند و آن را گرم نگه می‌دارد. این لایه ی محافظ از تبخیر آب بدن جلوگیری می‌کند. هنگام دوش گرفتن آب را به خود جذب نمی‌کند. هزاران هزار عصب در پوست وجود دارد و درد ، لمس و… با وجود این اعصاب احساس می‌شوند. پوست با جذب نور خورشید می‌تواند تولید ویتامین D (یک ویتامین مهم و اساسی برای بدن ) کند.

 ویتامین دی

این ویتامین محلول در چربی است. ویتامین حیاتی و اساسی بدن است. باعث بازجذب کلسیم و فسفر از روده ها می‌شود. به استخوان سازی کمک می‌کند.

انواع سرطان پوست

سرطان پوست با توجه به نوع ضایعه و سلول درگیر در آن، انواع مختلفی دارد :

 ملانوما

این سرطان از مرگبارترین و نادرترین سرطان های پوستی است. این سرطان پوست از تکثیر نادرست و نابه جای سلولی به نام ملانوسیت ایجاد می‌شود.

 تشخیص ملانوما

سطح این ضایعات دارای یک مشخصه ی بسیار مهم است. در این از سرطان پوست ضایعات نامتقارن و لبه ها نامنظم هستند. این ضایعات پوستی اصولا به چند رنگ سیاه، قهوه ای، قرمز یا آبی هستند. ضایعات پوستی که قطر بیشتر از شش میلیمیتر داشته باشند باید بررسی شوند. تغییر ضایعات پوستی به مرور زمان از نظر اندازه، رنگ و شکل باید توسط متخصص بررسی شود.

 کتینیت کراتوزیس

این بیماری به علت ایستادن طولانی مدت در برابر تابش خورشید رخ می‌دهد. کراتوزیس خورشیدی نیز نامیده می‌شود. این ضایعه یک ضایعه ی پیش سرطانی است. این ضایعه در صورت پیگیری نکردن به سرطان پوست از نوع سرطان سلول های سنگفرشی تبدیل خواهد شد.

 تشخیص اکتینیت کراتوزیس

این ضایعات پوسته پوسته و قرمز رنگ هستند. در لب ها، پشت دست ها، بازوها و پشت گوش ها دیده می‌شوند. ممکن است در دیگر بخش های در معرض نور خورشید نیز یافت شوند. ممکن است همراه با خارش و درد باشند.

 سرطان سلول پایه

کارسینوم سلول بازال یا سرطان سلول پایه نوع دیگری از سرطان پوست است. شایع ترین نوع از بین سرطان های پوست است. از هر ده بیمار مبتلا به سرطان پوست، هشت بیمار به این نوع از سرطان پوست گرفتار هستند. این سرطان به کندی پیشرفت می‌کند و به خوبی قابل درمان است.

 تشخیص سرطان سلول پایه

تشخیص در این نوع سرطان ممکن است دیر انجام شود. چون احتمال اشتباه گرفتن این ضایعات با جوش های عادی وجود دارد. ضایعات بازال درخشان و مرواریدی رنگ و برآمده هستند. اغلب روی صورت و گردن و گوش ها است. پوسته پوسته اند و به راحتی خونریزی می‌کنند.

 سرطان سلول سنگفرشی

بعد از سرطان سلول پایه این سرطان در رده ی دوم شیوع در انواع سرطان پوست، قرار دارد. در صورت تشخیص زودهنگام به راحتی درمان می‌شود.

 تشخیص سرطان سلول سنگفرشی

ضایعات صورتی تا قرمز رنگ هستند. می‌توانند شبیه زگیل باشند یا پوسته پوسته شوند.درد، خارش یا سوزش ممکن است اتفاق بیفتند. برخلاف کترسینومای سلول پایه در این نوع سرطان پوست سطح ضایعات درخشان نیست.

سایر سرطان پوست که کمتر شایع میباشند عبارتند از:

• سارکوم کاپوزی: این نوع نادر سرطان پوست در رگ های خونی پوست ایجاد می شود و باعث ایجاد لکه های قرمز یا بنفش بر روی پوست یا غشاهای مخاطی می شود.

سارکوم کاپوزی عمدتاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به ایدز، و در افرادی که از داروهایی استفاده می‌کنند که ایمنی طبیعی آنها را سرکوب می‌کنند، مانند افرادی که تحت پیوند عضو قرار گرفته‌اند، رخ می‌دهد.

سایر افرادی که خطر ابتلا به سارکوم کاپوزی را افزایش می دهند، شامل مردان جوان ساکن آفریقا یا مردان مسن با میراث یهودی ایتالیایی یا اروپای شرقی هستند.

• کارسینوم سلول مرکل: کارسینوم سلول مرکل باعث ایجاد گره های سفت و براقی می شود که روی پوست و یا فقط در زیر پوست و در فولیکول های مو ایجاد می شوند. کارسینوم سلول مرکل اغلب در سر، گردن و تنه دیده می شود.
• کارسینوم غدد سباسه: این سرطان غیر معمول و تهاجمی از غدد چربی در پوست سرچشمه می گیرد. کارسینوم غدد سباسه - که معمولاً به صورت ندول‌های سخت و بدون درد ظاهر می‌شوند - می‌توانند در هر جایی ایجاد شوند، اما بیشتر روی پلک اتفاق می‌افتند، جایی که اغلب با سایر مشکلات پلک اشتباه گرفته می‌شوند.

 علائم سرطان پوست

این سرطان نیز مانند دیگر سرطان ها و بیماری ها پیش از پیشرفتش علائم و نشانه هایی را بروز می‌دهد.در ادامه به اصلی ترین علائم در سرطان پوست میپردازیم :

 شاخی شدن پوست لب در سرطان پوست

این اتفاق در لب پایین بیشتر رخ می‌دهد. ضایعات پوسته پوسته و شاخی ظاهر می‌شود. لب ها متورم شده و خطوط‌‌‌‌‌ شان بیشتر برآمده می‌شود. این نوع از سرطان پوست در صورت پیگیری نکردن به سرطان سلول سنگفرشی تبدیل می‌شود.

 شاخک پوستی در سرطان پوست

برآمدگی روی پوست که کمی به رنگ قرمز است. از جنس کراتین است و سخت و سفت است.

در اثر ماندن به مدت زیاد در معرض تابش خورشید در افراد مسن ایجاد می‌شود.

 تغییر شکل خال ها در سرطان پوست

 خال های معمولی سرطانی نیستند. اگر تغییراتی در آن ها ایجاد شود باید به سرطان پوست شک برد. در ادامه به چند مورد از تغییرات خال ها می‌پردازیم :

عدم تقارن: اگر یک خط فرضی را در میانه ی خال در نظر بگیریم، دو طرف خال باید متقارن و مساوی باشند.عدم تقارن در شکل خال ها نشانه ی خوبی نیست.

حاشیه ی خال ها: حاشیه خال در حالت معمول صاف و به شکل عادی است. در صورت سرطان پوست حاشیه خال ها می‌توانند به صورت مضرس، دالبُر‌دالبُر و یا نامنظم باشند.

رنگ: خال های معمولی تک رنگ اند. خال هایی که هر بخششان به یک رنگ است و چند رنگه اند ما را به این سرطان مشکوک می‌کنند.

اندازه: اندازه ی معمول خال ها معمولا کمتر از شش میلیمتر است. خال های بزرگ تر باید از نظر سرطانی بودن بررسی شوند.

برآمدگی خال ها: اگر خال ها بعد از مدتی دچار برآمدگی بالاتر از پوست شدند، باید بررسی شوند. خال هایی که به سرعت دچار تعییرات شوند باید توسط متخصص بررسی شوند.

 عوامل سرطان پوست

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند عبارتند از:

• پوست روشن. هر کسی، صرف نظر از رنگ پوست، ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود. با این حال، داشتن رنگدانه (ملانین) کمتر در پوست شما محافظت کمتری در برابر اشعه های مضر UV ایجاد می کند. اگر موهای بور یا قرمز و چشمان روشن دارید و به راحتی دچار کک و مک یا آفتاب سوختگی می شوید، احتمال ابتلا به سرطان پوست در شما بسیار بیشتر از افرادی است که پوست تیره تری دارند.
• سابقه آفتاب سوختگی. داشتن یک یا چند آفتاب سوختگی تاول دار در دوران کودکی یا نوجوانی، خطر ابتلا به سرطان پوست را در بزرگسالی افزایش می دهد. آفتاب سوختگی در بزرگسالی نیز یک عامل خطر است.
• قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید. هر فردی که زمان زیادی را زیر نور خورشید می گذراند ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود، به خصوص اگر پوست با کرم ضد آفتاب یا لباس محافظت نشود. برنزه کردن، از جمله قرار گرفتن در معرض لامپ ها و تخت های برنزه کننده نیز شما را در معرض خطر قرار می دهد. برنزه شدن پاسخ آسیب پوست شما به اشعه ماوراء بنفش بیش از حد است.
• آب و هوای آفتابی یا مرتفع. افرادی که در آب و هوای آفتابی و گرم زندگی می کنند نسبت به افرادی که در آب و هوای سردتر زندگی می کنند بیشتر در معرض نور خورشید هستند. زندگی در ارتفاعات بالاتر، جایی که نور خورشید قوی ترین است، همچنین شما را در معرض تشعشعات بیشتری قرار می دهد.
• خال ها. افرادی که دارای خال های زیاد یا خال های غیرطبیعی به نام خال های دیسپلاستیک هستند در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستند. این خال‌های غیرطبیعی – که نامنظم به نظر می‌رسند و عموماً بزرگ‌تر از خال‌های معمولی هستند – بیشتر از سایرین احتمال سرطانی شدن دارند. اگر سابقه خال های غیرطبیعی دارید، به طور مرتب آنها را برای مشاهده تغییرات مشاهده کنید.
• ضایعات پوستی پیش سرطانی. داشتن ضایعات پوستی به نام کراتوز اکتینیک می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. این توده‌های پیش سرطانی پوست معمولاً به صورت لکه‌های خشن و پوسته‌دار ظاهر می‌شوند که از رنگ قهوه‌ای تا صورتی تیره متغیر است. آنها بیشتر در صورت، سر و دست افراد با پوست روشن که پوست آنها از آفتاب آسیب دیده است، شایع است.
• سابقه خانوادگی سرطان پوست. اگر یکی از والدین یا خواهر یا برادر شما سرطان پوست داشته باشد، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهید.
• سابقه شخصی سرطان پوست. اگر یک بار به سرطان پوست مبتلا شده اید، در خطر ابتلای مجدد به آن هستید.
• یک سیستم ایمنی ضعیف. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستند. این شامل افراد مبتلا به HIV/AIDS و کسانی است که پس از پیوند عضو از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند.
• قرار گرفتن در معرض تشعشع. افرادی که برای بیماری های پوستی مانند اگزما و آکنه تحت پرتو درمانی قرار گرفتند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست، به ویژه کارسینوم سلول بازال را افزایش دهند.
• قرار گرفتن در معرض مواد خاص. قرار گرفتن در معرض برخی مواد، مانند آرسنیک، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

 تشخیص سرطان پوست

پزشکان و متخصصان پوست می‌توانند با آزمایشات خاصی سرطان پوست را تشخیص دهند. با مشکوک شدن به ضایعات بدنی باید به پزشک مراجعه کرد. پزشکان با بافت برداری یا بایوپسی و دیگر بررسی های پوستی از ضایعه ی مشکوک می‌توانند سرطانی بودن آن را بررسی کنند.

از دیگر راه های بسیار نوین در تشخیص سرطان پوست می‌توان به آزمایش خون اشاره کرد. طی تحقیقاتی که در استرالیا انجام شده است، با آزمایش خون می‌توان یکی از کشنده ترین نوع سرطان پوست، یعنی ملانوما را زود تر تشخیص داد. تشخیص زودهنگام  این سرطان، درمان را بسیار راحت تر و قطعی تر می‌کند.

 تشخیص شخصی سرطان پوست

شاید همیشه به دکتر دسترسی نداشته باشیم. به همین علت نیاز است که به صورت روتین بدن و پوست خود را به صورت شخصی بررسی کنیم. با توجه به علامت هایی که درباره ی خال های نامعمول در این مقاله خواندید، می‌توانید به ضایعات نامعمول بدن خود رو به روی آینه ی خانه تان پی ببرید.

 درمان سرطان پوست

با توجه به مرحله ی بیماری، اندازه ی ضایعه ی درگیر شده و میزان خطر بیماری درمان سرطان پوست متفاوت است. در ادامه به چند تا از روش های درمانی سرطان پوست اشاره می‌کنیم :

 حذف ضایعه ی سرطانی از روی پوست:

این روش اکثرا برای سرطان سلول سنگفرشی و سرطان سلول پایه استفاده می‌شود. با تزریق ماده ی بی حسی به منطقه ی ضایعه، آن را تراشیده و خارج می‌کنند.

 تراشیدن و خشکاندن ضایعه ی درگیر سرطان:

این روش نیز برای سرطان سلول سنگفرشی و پایه استفاده می‌شود. بی حسی انجام می‌شود با چاقوی جراحی ناحیه را می‌تراشند. و سپس با الکتریسیته اطراف ناحیه سوزانده و خشکانده می‌شود و خونریزی بند می‌آید.

 جراحی ضایعه به صورت عمل زیبایی:

در این روش جای باقی مانده از برداشت بافت سرطانی بسیار کمتر است. با تراشیدن هر بخش از ضایعه، نمونه به پاتولوژی ارسال می‌شود تا سرطانی بودنش مشخص شود. در نتیجه بافت سرطانی به طور کل برداشت می‌شود و کمترین آسیب به ناحیه اطراف می‌رسد.

 جراحی ملانوما:

در این سرطان از نوع ملانوما به علت خطرناک بودن دقت بیشتری به خرج می‌دهیم. در این روش بی حسی یا موضعی است یا کلی. این روش  برای این است که تمام ضایعات به طور کل برداشت شوند تا این سرطان بیشتر پیشرفت نکند.

 روش های جایگزین درمانی سرطان پوست

این روش های یا به عنوان جایگزین انجام می‌شود و یا به ندرت صورت می‌گیرند :

 روش کرایو یا انجماد درمانی در سرطان پوست

این روش را در ضایعات سرطانی و یا پیش سرطانی استفاده می‌کنند. بااستفاده از دمای بسیار پایین طی چند جلسه ضایعه را از بین می‌برند.

 لیزر درمانی در سرطان پوست

این روش نسبت به سایر روش ها جدید تر است. در این روش با استفاده از لیزر ضایعات سرطانی را از بین می‌برند. کارایی این روش هنوز مشخص نیست.

 ابریژن پوستی در سرطان پوست

در این روش با استفاده از ذرات سخت تومور و ضایعات پوستی را حذف می‌کنند و از رشد و پیشرفت آن ها جلوگیری می‌کنند. این روش برای سرطان های پوستی کوچک است.

 شیمی درمانی در سرطان پوست

این روش یا به صورت موضعی برای یک ضایعه استفاده می‌شود و یا به صورت کلی برای تمام بدن انجام می‌شود. البته این روش می‌تواند عوارض ناخوشایندی مثل تهوع، ریزش مو و… داشته باشد.

 کرم آلدرای برای استعمال موضعی در سرطان پوست

این روش یک نوع روش ایمنی درمانی است. با تحریک ایمنی بدن علیه سرطان پوست مبارزه صورت می‌گیرد.

پیشگیری

بیشتر سرطان های پوست قابل پیشگیری هستند. برای محافظت از خود، این نکات پیشگیری از سرطان پوست را دنبال کنید:

• در اواسط روز از آفتاب دوری کنید. برای بسیاری از مردم آمریکای شمالی، پرتوهای خورشید بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر قوی‌ترین است. فعالیت‌های خارج از منزل را برای زمان‌های دیگر روز، حتی در زمستان یا زمانی که آسمان ابری است، برنامه‌ریزی کنید.

شما در تمام طول سال اشعه ماوراء بنفش را جذب می کنید و ابرها در برابر اشعه های مضر محافظت کمی دارند. دوری از نور خورشید در قوی ترین حالت خود به شما کمک می کند از آفتاب سوختگی و برنزه شدن پوست که باعث آسیب پوست می شود و خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد، جلوگیری کنید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید در طول زمان نیز ممکن است باعث سرطان پوست شود.

• در تمام طول سال از ضد آفتاب استفاده کنید. کرم های ضد آفتاب تمام اشعه های مضر فرابنفش را فیلتر نمی کنند، به خصوص اشعه هایی که می تواند منجر به ملانوم شود. اما آنها نقش مهمی در یک برنامه کلی حفاظت از آفتاب دارند.

حتی در روزهای ابری از ضد آفتاب با طیف وسیع با SPF حداقل 30 استفاده کنید. کرم ضد آفتاب را سخاوتمندانه بمالید و هر دو ساعت یکبار یا بیشتر، اگر در حال شنا هستید یا عرق می کنید، دوباره استفاده کنید. از مقدار زیادی کرم ضد آفتاب برای تمام پوست‌های در معرض آفتاب از جمله لب‌ها، نوک گوش‌ها و پشت دست‌ها و گردن‌تان استفاده کنید.

• لباس محافظ بپوشید. کرم های ضد آفتاب محافظت کاملی در برابر اشعه ماوراء بنفش ایجاد نمی کنند. بنابراین پوست خود را با لباس‌های تیره و محکم بپوشانید که دست‌ها و پاهای شما را می‌پوشاند، و کلاه لبه‌ای پهن، که محافظت بیشتری ایجاد می‌کند.

برخی از شرکت ها نیز لباس های محافظ نور را می فروشند. یک متخصص پوست می تواند یک مارک مناسب را توصیه کند.

عینک آفتابی را فراموش نکنید. به دنبال آنهایی باشید که هر دو نوع اشعه UV - اشعه UVA و UVB را مسدود می کنند.

• از سولاریوم خودداری کنید. چراغ های استفاده شده در تخت های برنزه کننده اشعه ماوراء بنفش ساطع می کنند و می توانند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.
• مراقب داروهای حساس کننده در برابر آفتاب باشید. برخی از داروهای رایج با نسخه و بدون نسخه، از جمله آنتی بیوتیک ها، می توانند پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس تر کنند.

از پزشک یا داروساز خود در مورد عوارض جانبی هر دارویی که مصرف می کنید سوال کنید. اگر حساسیت شما به نور خورشید را افزایش می دهند، برای محافظت از پوست خود اقدامات احتیاطی بیشتری را برای دوری از نور خورشید انجام دهید.

• پوست خود را به طور منظم چک کنید و تغییرات را به پزشک خود گزارش دهید. پوست خود را اغلب برای رشد پوست جدید یا تغییر در خال‌های موجود، کک و مک، برآمدگی‌ها و خال‌های مادرزادی بررسی کنید.

با کمک آینه، صورت، گردن، گوش ها و پوست سر خود را بررسی کنید. سینه و تنه و قسمت بالایی و زیر بازوها و دستان خود را بررسی کنید. هم جلو و پشت پاها و هم پاهایتان را از جمله کف پاها و فاصله بین انگشتان پا را بررسی کنید. همچنین ناحیه تناسلی و بین باسن خود را بررسی کنید.