از این‌رو، شناسایی دقیق نوع پوست، گام نخست و اساسی در انتخاب روش‌ها و محصولات مراقبتی مؤثر و دستیابی به پوستی سالم، متعادل و شاداب به‌شمار می‌رود. زمانی که نوع پوست خود را به‌درستی بشناسید، می‌توانید یک روتین مراقبت از پوست تنظیم کنید که به رفع نگرانی‌های شما و حفظ سلامت پوستتان کمک کند.

اگر مطمئن نیستید که پوستتان در کدام دسته قرار می‌گیرد، نگران نباشید. در ادامه، با جزئیات بیشتری درباره ی انواع پوست و روش‌های مراقبت از هرکدام آشنا خواهید شد.

انواع پوست چیست؟

نوع پوست، مجموعه‌ای از ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر شخص است که نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب روش‌ها و محصولات مراقبتی مناسب ایفا می‌کند. انتخاب نادرست محصولات، به‌ویژه بدون در نظر گرفتن نوع پوست، می‌تواند منجر به بروز یا تشدید مشکلات پوستی شود. از همین رو، متخصصان پوست نیز در فرآیند تشخیص و انتخاب درمان، نوع پوست را به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در نظر می‌گیرند.

نوع پوست در اغلب افراد به‌طور ژنتیکی مشخص می‌شود، اما عوامل مختلفی مانند میزان رطوبت طبیعی پوست، سطح ترشح چربی و درجه حساسیت آن نیز در تعیین آن نقش دارند. با این حال، نوع پوست ممکن است در طول زمان و در اثر عواملی چون افزایش سن، شرایط سلامتی، سبک تغذیه و تغییرات محیطی دچار دگرگونی شود.

بر اساس اعلام آکادمی پوست آمریکا (AAD)، پوست انسان به پنج نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• • نرمال
  • چرب
  • خشک
  • مختلط
  • حساس

در مورد اینکه آیا پوست حساس یک نوع پوست مستقل محسوب می‌شود یا خیر، نظرات متفاوتی وجود دارد. افرادی که پوست حساس دارند ممکن است هنگام تماس با محرک‌هایی که معمولاً بی‌ضرر هستند، احساس سوزش، خارش، درد یا گزگز داشته باشند. برخی از متخصصان پوست دارای بورد تخصصی، مانند دکتر کوری ال. هارتمان, مؤسس کلینیک Skin Wellness Dermatology در بیرمنگهام، آلاباما)، معتقدند که پوست حساس یک ویژگی است که می‌تواند در انواع پوست نرمال، چرب، خشک یا مختلط وجود داشته باشد. به همین دلیل، او تنها چهار نوع اصلی پوست را در نظر می‌گیرد. 

در مقابل، برخی دیگر از متخصصان پوست و کارشناسان زیبایی، سیستم‌های متفاوتی دارند که شامل بیش از پنج نوع پوست می‌شود. به‌عنوان مثال، رنه رو لو، فیشیالیست مستقر در آستین تگزاس، معتقد است که ۹ نوع پوست وجود دارد. همچنین دکتر لزلی بومن، متخصص پوست دارای بورد تخصصی در میامی، ۱۶ نوع پوست را شناسایی کرده است.

این سیستم‌های دقیق‌تر، امکان شناسایی ترکیب‌های مختلفی از ویژگی‌های پوست را فراهم می‌کنند و به شناسایی نیازهای خاص هر فرد کمک می‌نمایند. برای نمونه، سیستم تعیین نوع پوست بومن بر اساس چهار فاکتور اصلی طراحی شده است: میزان رطوبت، حساسیت، رنگ‌دانه (پیگمنتاسیون) و خاصیت کشسانی پوست. ترکیب این چهار ویژگی می‌تواند به ۱۶ نوع پوست مختلف منجر شود. هدف اصلی این سیستم‌ها ارائه توصیه‌های پزشکی دقیق‌تر و شخصی‌سازی‌شده‌تر برای مراقبت از پوست است.

تعداد مشخص و رسمی‌ای برای انواع پوست وجود ندارد، زیرا سیستم‌های مختلف طبقه‌بندی، از معیارهای متفاوتی برای تعیین نوع پوست استفاده می‌کنند. برخی از این سیستم‌ها کلی‌تر هستند، در حالی که برخی دیگر – مانند سیستم دکتر بومن – جزئیات بیشتری را در نظر می‌گیرند.

در اینجا، ما بر پنج نوع اصلی پوست که توسط آکادمی پوست آمریکا(AAD)   تعریف شده‌اند تمرکز می‌کنیم. این دسته‌بندی نقطه شروع خوبی برای آشنایی بیشتر با نوع پوست شماست.

چرا شناخت نوع پوست اهمیت دارد؟

رنه رو لو معتقد است که شناخت نوع پوست می‌تواند به شما کمک کند تا محصولات مراقبت پوستی مناسب با نیازهای خاص پوستتان را انتخاب کنید. او به‌طور کلی استفاده از محصولات پایه مانند پاک‌کننده، تونر بدون الکل، سرم و مرطوب‌کننده را برای بیشتر افراد توصیه می‌کند، اما انتخاب نوع محصول مناسب باید با توجه به نوع پوست انجام شود، به‌ویژه در موارد زیر:

• • مواد مؤثر فعال: مواد مؤثر فعال ترکیباتی هستند که برای رفع مشکلات خاص پوستی به فرمول محصولات اضافه می‌شوند و بسته به نوع پوست، نیازهای متفاوتی وجود دارد. برای مثال، اگر پوست خشکی دارید، باید به‌دنبال مرطوب‌کننده‌هایی با مواد فعالی مانند سرامیدها، اسید لاکتیک یا گلیسرول باشید.
  • مواد نامناسب برای نوع پوست: برخی ترکیبات ممکن است مشکلات پوستی ایجاد کرده یا آن‌ها را تشدید کنند، بسته به نوع پوست. برای نمونه، افرادی با پوست حساس بهتر است از محصولات حاوی عطر اجتناب کنند.
  • بافت محصول: نوع پوست شما ممکن است تعیین کند که بهتر است از لوسیون، کرم، ژل یا فوم استفاده کنید.دکتر هارتمان می‌گوید: «در اکثر موارد، مواد مؤثر فعال در یک روتین مراقبت پوستی خوب مشابه هستند، اما شکل ارائه آن‌ها (بافت محصول) می‌تواند تأثیر زیادی بر تجربه کاربر داشته باشد.» برای مثال، افرادی با پوست چرب معمولاً کرم‌ها و ژل‌های سبک را به کرم‌های سنگین ترجیح می‌دهند.

چگونه نوع پوست خود را تشخیص دهیم؟

اگر مطمئن نیستید که چه نوع پوستی دارید، دکتر هارتمان انجام «تست پوست بدون محصول» را پیشنهاد می‌کند. به گفته او، این روش خانگی، ساده‌ترین و دقیق‌ترین راه برای ارزیابی نوع پوست است.

برای انجام این تست مراحل زیر را دنبال کنید: 

• 1. صورت خود را با یک پاک‌کننده ملایم و بدون عطر بشویید.
  2. پوستتان را با حوله نرم خشک کنید.
  3. هیچ محصولی روی صورتتان نزنید.
  4. ۳۰ دقیقه صبر کنید و سپس در آینه نگاه کنید.

اگر پوستتان در کل صورت براق شده باشد، احتمالاً پوست چرب دارید. اگر فقط در ناحیه) T پیشانی، بینی و چانه) چربی دیده می‌شود، ممکن است پوست مختلط داشته باشید. اگر پوستتان احساس کشیدگی و خشکی دارد، احتمالاً پوست خشکی دارید. و اگر پوستتان هیچ ویژگی خاصی نداشته باشد، پوست نرمال دارید.

برای تشخیص پوست حساس، باید به واکنش پوست خود نسبت به محصولات مراقبتی توجه کنید. اگر معمولاً پس از استفاده از محصولات مراقبت پوستی دچار سوزش یا خارش می‌شوید، ممکن است پوست حساسی داشته باشید.

اگر هنوز مطمئن نیستید، می‌توانید بیشتر درباره انواع پوست و بهترین روش‌های مراقبت برای هر نوع اطلاعات کسب کنید.

اگر پوست نرمال دارید...

پوست نرمال معمولاً متعادل است؛ نه خیلی چرب و نه خیلی خشک. دکتر بومن می‌گوید که پوست نرمال در حالت ایده‌آل صاف، شفاف، مرطوب و بدون التهاب است.

برای مراقبت از پوست نرمال، با اصول پایه شروع کنید: 

• • روزی دو بار با یک شوینده ملایم صورت خود را بشویید
  • صبح‌ها از ضدآفتاب با SPF 30 و محافظت طیف گسترده استفاده کنید
  • شب‌ها پوست را مرطوب کنید

دکتر هارتمان می‌گوید افراد با پوست نرمال معمولاً می‌توانند از بیشتر محصولات و ترکیبات مراقبتی بدون بروز مشکل استفاده کنند.

با این حال، بسته به سن یا مشکلات خاص پوستی مانند لک‌های رنگی، خطوط ریز یا چین‌وچروک، ممکن است به محصولات بیشتری نیاز داشته باشید. در چنین مواردی می‌توانید از محصولات روشن‌کننده یا تحریک‌کننده تولید کلاژن (نوعی پروتئین مهم در پوست) استفاده کنید تا با علائم پیری مقابله نمایید.

اگر پوست خشکی دارید...

پوست زمانی خشک می‌شود که سرعت از دست دادن رطوبت بیشتر از جایگزینی آن باشد. دکتر هارتمان می‌گوید این موضوع باعث می‌شود پوست کدر، سفت، پوسته‌پوسته و زبر به نظر برسد. اگر رطوبت پوست بیش از حد کاهش یابد، ممکن است دچار ترک‌خوردگی، خارش، سوزش یا احساس گزگز شود.

علل مختلفی برای خشکی پوست وجود دارد، از جمله:

• • محیط: صابون‌های عطری و مواد شوینده قوی، چربی‌ و روغن‌های طبیعی پوست را از بین می‌برند. همچنین آب‌وهوای سرد و خشک یا مشاغلی که نیاز به شست‌وشوی مکرر دست یا تماس با مواد شیمیایی دارند (مانند پرستاری، آشپزی و نظافت)، احتمال خشکی پوست را افزایش می‌دهند.
  • داروها: خشکی پوست یکی از عوارض جانبی احتمالی برخی داروها مانند استاتین‌ها و دیورتیک‌ها است.
  • بیماری‌ها: بیماری‌هایی مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید و بیماری‌های کلیوی می‌توانند باعث خشکی شدید پوست شوند. همچنین خشکی پوست یکی از علائم رایج بیماری‌های پوستی مانند اگزما (درماتیت آتوپیک)، پسوریازیس، ایکتیوز و درماتیت سبوره (اگزمای پوست سر) است.
  • کمبود مواد مغذی: پوست برای حفظ سلامت خود به ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد. کمبود ویتامین D، ویتامین A، نیاسین، روی (زینک) یا آهن می‌تواند باعث خشکی پوست شود.
  • افزایش سن: با افزایش سن، به‌ویژه بعد از ۴۰ سالگی، تولید سبوم (روغن طبیعی پوست) کاهش می‌یابد. این کاهش باعث افزایش احتمال خشکی پوست می‌شود.
  • رنگ پوست: افرادی با پوست تیره، خیلی روشن یا خیلی سفید بیشتر از افرادی با رنگ پوست متوسط در معرض خشکی پوست قرار دارند.

دکتر هارتمان توصیه می‌کند که افراد با پوست خشک از شوینده‌ها و مرطوب‌کننده‌هایی حاوی سرامید استفاده کنند، چرا که این مواد اجزای اصلی سد محافظ پوست هستند. هنگام انتخاب مرطوب‌کننده و ضدآفتاب، به سراغ روغن‌ها، پمادها و کرم‌ها بروید.

اگر مرطوب‌کننده‌های بدون نسخه مؤثر نبودند، به متخصص پوست مراجعه کنید تا محصولات قوی‌تری برایتان تجویز کند.

او همچنین توصیه می‌کند که افراد با پوست خشک از محصولات حاوی الکل اجتناب کنند، چرا که باعث تشدید خشکی، ایجاد حساسیت، قرمزی و دانه‌های پوستی می‌شود. 

برای محافظت از پوست خشک و جلوگیری از بدتر شدن آن:

• • از شوینده‌های ملایم و بدون عطر برای پوست و بدن استفاده کنید.
  • از آب گرم ملایم (نه داغ) برای شست‌وشو استفاده کنید.

اگر خشکی پوست ناشی از بیماری‌هایی مانند اگزما یا پسوریازیس باشد، باید ابتدا آن بیماری را درمان کنید تا بهبود حاصل شود. در این موارد، مشاوره با متخصص پوست برای دریافت برنامه درمانی هدفمند ضروری است.

اگر پوست چربی دارید…

دکتر هارتمان می‌گوید: «پوست چرب ظاهری براق دارد و معمولاً در نواحی روغنی صورت که به آن منطقه T می‌گویند (پیشانی، بینی و چانه) احساس چربی می‌کنید.»

همچنین ممکن است متوجه شوید که منافذ پوست شما بزرگ‌تر هستند. هرچه پوست شما چرب‌تر باشد، منافذ نیز بزرگ‌تر می‌شوند. افرادی که پوست چرب دارند معمولاً بیشتر مستعد ابتلا به آکنه هستند، زیرا چربی اضافه باعث مسدود شدن منافذ می‌شود.

عامل اصلی ایجاد پوست چرب معمولاً ژنتیک و هورمون‌ها هستند.

افرادی که دارای پوست چرب هستند، بهتر است از مصرف روغن‌ها و امولینت‌ها (مواد نرم‌کننده‌ای که روی سطح پوست لایه‌ای برای حفظ رطوبت ایجاد می‌کنند) خودداری کنند. در عوض، توصیه می‌شود از محصولات با پایه ژل استفاده کنند؛ چرا که این نوع محصولات، رطوبت مورد نیاز پوست را بدون ایجاد سنگینی تأمین می‌کنند. همچنین برخی افراد ممکن است اصلاً نیازی به استفاده از مرطوب‌کننده نداشته باشند.

اگر از مرطوب‌کننده استفاده می‌کنید، دکتر بومن پیشنهاد می‌کند مرطوب‌کننده‌ای حاوی اسید سالیسیلیک و رتینول انتخاب کنید. اسید سالیسیلیک به از بین بردن جوش‌ها کمک کرده و مواد زائدی که باعث گرفتگی منافذ می‌شوند را پاک می‌کند. رتینول نوعی ویتامین A است که باعث افزایش گردش سلولی شده و به پاک نگه داشتن پوست کمک می‌کند.

پوست خود را دو بار در روز و پس از تعریق با شوینده‌ای ملایم بشویید و از استفاده از اسکراب‌های خشن یا شوینده‌های الکلی پرهیز کنید، چون این موارد می‌توانند باعث افزایش تولید چربی پوست شوند.

اگر پوست مختلط دارید…

پوست مختلط ترکیب پوست خشک و چرب است. ممکن است متوجه شوید که پوست شما در ناحیه T (پیشانی، بینی و چانه) چرب‌تر است، چون این نواحی تعداد بیشتری غدد چربی دارند، در حالی که گونه‌ها یا خط فک ممکن است خشک‌تر باشند، دکتر هارتمان می‌گوید. این موضوع گاهی باعث بروز جوش در ناحیه T می‌شود، البته محل جوش‌ها و آکنه‌ها برای هر فرد متفاوت است.

برای مراقبت بهتر از پوست مختلط، بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که بخش‌های مختلف صورت شما را هدف قرار دهند، نه اینکه یک محصول یکسان را روی همه‌ی صورت بزنید. مثلاً برای قسمت‌های خشک پوست، محصولاتی مناسب پوست خشک و برای ناحیه T محصولاتی مخصوص پوست چرب به کار ببرید. برای برخی افراد ممکن است لازم باشد در نواحی چرب صورت مثل بینی، استفاده از مرطوب‌کننده را کنار بگذارند.

مرطوب‌کننده‌هایی که حاوی سرامید هستند برای نواحی خشک‌تر صورت بهترین‌اند، در حالی که محصولاتی که شامل سالیسیلیک اسید یا رتینول هستند برای نواحی چرب مناسب‌ترند.

اگر پوست حساسی دارید …

پوست حساس به هنگام تماس با عواملی که معمولاً نباید ایجاد واکنش کنند مستعد، تحریک، قرمزی، سوزش، خارش و احساس سوختگی است.

برخی افراد به دلیل تفاوت‌های ژنتیکی در سد دفاعی پوست (لایه بیرونی پوست که از لایه های داخلی ظریف پوست در برابر باکتری ها و مواد شیمیایی مضر محافظت می کند.) پوست حساسی دارند. افرادی که پوست حساسی دارند، سد دفاعی پوست ضعیفی دارند که باعث خروج رطوبت و ورود آلرژن‌ها به پوست شده و پوست را مستعد واکنش‌های حساسیتی می‌کند.

اگر بیماری‌های پوستی خاصی مانند اگزما، پسوریازیس، آکنه یا رزاسه دارید، احتمال بیشتری وجود دارد که پوست حساسی داشته باشید.

همچنین ممکن است پوست حساس بر اثر استفاده از محصولات مراقبت پوستی تحریک‌کننده (مانند رتینول‌ها یا رتینوئیدها) یا واکنش‌های آلرژیک ایجاد شود که به طور موقت سد دفاعی پوست را ضعیف می‌کند.

افرادی که پوست حساس دارند بهتر است از محصولات مراقبت پوستی بدون عطر استفاده کنند. برخی از مواد موجود در محصولاتی که برای مقابله با علائم پیری طراحی شده‌اند، مانند رتینوئیدها یا رتینول‌ها، ممکن است برای پوست حساس ایجاد تحریک کنند.

مرطوب‌کننده‌های غلیظ‌تر مانند کرم‌ها و پمادها رطوبت را بهتر حفظ می‌کنند. اگر به دلیل بیماری‌هایی مثل اگزما پوست حساس دارید، دنبال محصولاتی باشید که مواد مرطوب‌کننده‌ای مانند گلیسیرین، هیالورونیک اسید، جودوسر یا شی باتر دارند.

همچنین افرادی که پوست حساس دارند، بهتر است قبل از استفاده از هر محصول جدیدی، تست حساسیت انجام دهند. برای انجام تست حساسیت، مقدار کمی از محصول جدید را به مدت یک هفته هر روز روی قسمت داخلی بازوی خود بزنید و به دنبال علائمی مثل قرمزی یا خارش باشید.

اگر حساسیت پوست شما به دلیل بیماری‌هایی مانند رزاسه است، حتماً با یک متخصص پوست مشورت کنید تا روش‌های مراقبت مناسب پوست‌تان را به شما توصیه کند.

نکات مهم

• پنج نوع اصلی پوست وجود دارد: معمولی، چرب، خشک، مختلط و حساس.
• نوع پوستتان باید در انتخاب محصولات مراقبت پوستی که نیازهای خاص پوستتان را برطرف می‌کنند، راهنمای شما باشد.
• تست نوع پوست بدون محصول، روشی ساده است که به شما کمک می‌کند بفهمید پوست‌تان در کدام دسته قرار می‌گیرد.
• اگر دچار بیماری‌های پوستی مثل اگزما، پسوریازیس یا رزاسه هستید، برای دریافت راهنمایی‌های مراقبتی حتماً با یک متخصص پوست متبحر مشورت کنید.